Een waterig compromis?
Met groot interesse volg ik al een poosje de ontwikkelingen rondom de burgerberaden en burgerfora. Bij een burgerberaad vraagt de politiek burgers om hulp bij het oplossen van een controversieel of gepolariseerd onderwerp waar het zelf niet uitkomt. Als je het boek “Nu is het aan ons” van Eva Rovers over dit onderwerp leest wordt al snel duidelijk dat het bij een burgerberaad nadrukkelijk niet de bedoeling is dat deelnemers in meningenoorlog belanden. Het gaat on de dialoog, om uitwisseling van perspectieven, op zoek gaan naar waar je elkaar kunt vinden, om oplossingen te bedenken. Wie al wat meer weet over de CONSENT-methode ziet onmiddellijk de raakvlakken.
In de Volkskrant kwam ik onlangs een uitgebreide reportage over het burgerberaad rondom vuurwerk in Zeist tegen. Daarin vielen me een aantal dingen op:
Reactie van een van de deelnemers: “Ze streefden maandag naar 100 procent consensus. Ik vraag me af of het daardoor niet een halfslachtig advies geworden is.”
Ik ken de procesbegeleiders van dit burgerberaad niet, maar zo te horen hebben ze (onder andere) iets ingezet dat op zijn minst heel dicht bij de CONSENT-methode, en bij de sociocratie, ligt. Cool! Mijn aandacht heb je. De twijfel bij de deelnemer over een halfslachtig advies herken ik ook. Dit kom ik in trainingen vaker tegen (vooral in het begin). De vraag: “Zo’n consent-besluit, is dat niet een waterig compromis?” wordt regelmatig gesteld. Ook in deze rapportage komt het vaker naar voren.
Reactie van een andere deelnemer: “Vijf mensen waren continu tegen, waardoor het advies steeds werd aangepast. Zinnen die door een zeer grote meerderheid gesteund werden, zijn daardoor gewijzigd. Daarom is het advies te genuanceerd geworden.”
Nog een reactie: “Het is een advies dat vele compromissen bevat’, zegt raadslid Esther Kant. De partij mist ‘op sommige vlakken duidelijke keuzen’.”
Wacht even, wat is er eigenlijk mis met een compromis? Van Dale omschrijft een compromis als “overeenkomst waarbij alle partijen iets toegeven”. Elkaar tegemoet komen lijkt me noodzakelijk om te kunnen samenwerken, niemand zit toch te wachten op mensen die als peuters hun zin willen doordrijven?
Voor “te genuanceerd” en het gemis van duidelijke keuzes geldt in feite hetzelfde. Wie is er gebaat bij een zwart-wit keuze? Zijn polarisatie en het verharden van het debat niet juist een probleem?
Maar goed, deze ervaringen en zorgen zijn er wél. Dan kan ik wel zeggen “dat klopt niet”, maar daar komen we ook niet verder mee. Op zoek naar de vraag achter de vraag. Een van de aanknopingspunten die ik daar zie, is bij “een gelote, representatieve groep burgers”. Je zit dus in dat burgerberaad met allemaal heel verschillende mensen. Als het goed is verschillend in leeftijd, in achtergrond, in gezichtspunt. Maar ook verschillend in hoe je gewend bent om met elkaar te overleggen.
Vervolgens doorloopt deze tijdelijke en diverse groep samen het proces van een burgerberaad (of een CONSENT-methode training, same kind of different). Daar word je door gespreksbegeleiders ondersteund bij het voeren van een dialoog en uiteindelijk komt uit dat proces een advies aan de politiek. Een advies op basis van “100% consensus” (of consent).
Stel nou jij bent in je eigen omgeving gewend aan het debat. En even eerlijk: wie niet? Ik sprak een tijde geleden met een middelbare school lerares, die vertelde: “Ja, debatteren doen we voor een cijfer, maar voor zo’n uitgebreid dialoog hebben we geen tijd.”. Dan ben je dus gewend aan het verdedigen van je mening, of de mening van je groep of het standpunt van je politiek partij. Natuurlijk wil je dan duidelijke keuzes! Je opties zijn voor of tegen, winnen of verliezen. Voor je het weet ben je een zwakkeling die over zich heen laat lopen …
In dialoog in zo’n burgerberaad heb je nu samen een advies geknutseld. Dat advies gaat de politiek in. Dat advies geld “ineens” voor de hele samenleving. Hoe ga je dat thuis, in je eigen omgeving, verkopen? Is het uitspreken van de zorg over een “waterig compromis” mogelijkerwijs niet zozeer een reflectie op de uitkomst, maar eerder een hulpvraag?!
Afijn, nu moet ik weer snel aan mijn huiswerk. Ik het kader van “je bent nooit te oud om iets nieuws te leren” ben ik namelijk weer volop aan de studie. Volgende week moet er een sociaalwetenschappelijk essay ingeleverd zijn. Dat gaat – jullie raden het al – over dit onderwerp. Mijn essay moet natuurlijk keurig onderbouwd worden en er is veel interessante informatie te vinden. Wordt vervolgd, dus. Beloofd!
Dit artikel is geschreven door
Rachel Kruk
